Diş hekimlerinden en çok öneri istenen konulardan biri diş macunlarıdır. Ağız ve diş sağlığı ürünleri arasında en çok kullanılan ürün olmasından dolayı tüketiciye hatırı sayılır miktarda seçenek sunulmuştur. Peki bu seçenekler arasında bize uygun diş macununu nasıl seçeceğiz? Gelin detaylarıyla inceleyelim.
Her diş macunu içeriğinde bulunan bazı sabit ajanlar vardır. Diş macunlarını birbirinden ayıran kısım ise “Terapötik ajanlar’’ dediğimiz kısımdır. Üretici firma diş macununun hangi özelliğini öne çıkarmak istiyorsa o özelliğe ait terapötik ajanı macuna eklemektedir.
Bir diş macununda genel olarak bulunan maddeleri şöyle sıralayabiliriz.
- Aşındırıcılar
- Temizleyiciler (köpürtücüler)
- Nemlendiriciler
- Bağlayıcılar
- Aroma veren, tatlandırıcı ve renklendirici maddeler
- Koruyucular
- Su
- Terapötik ajanlar
l Aşındırıcılar (%25-45)
Diş macunundaki esas işi yapan maddelerdir diyebiliriz. Plak kaldırarak, yüzeyel lekeleri temizleyerek mekanik temizlik yaparlar. Çoğu aşındırıcı madde tebeşir veya silika tabanlıdır. Biz aşındırıcıları kutu üzerinde şu isimlerle görürüz...Kalsiyum karbonat, dikalsiyum fosfat, sodyum metafosfat(IMP), kalsiyum pirofosfat, magnezyum karbonat, silika, zirkonyum silika, alüminyum trihidrat, kaolin, bentoit...
l Temizleyiciler (köpürtücüler) (%1-2)
Temizleyici maddeler köpürerek diş plağının ve diğer birikmiş maddelerin diş yüzeyine tutunmalarını zorlaştırır ve bu şekilde onları çözerler. Başlıca temizleyici madde örnekleri ; sodyum lauril sülfat (SLS), adinol, sodyum N-lauril sarkosinat, sodyum alkali sülfoasetat, cocomidopirol betain...
-SLS; tekrarlayan aftöz ülserlerle ilişkili olduğu ve ülser çıkma sıklığını arttırdığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
l Nemlendiriciler (%20-40)
Nemlendiriciler diş macunu havayla temas ettiğinde macunun sertleşmesini engeller ve macun içeriğindeki nemi muhafaza eder. Gliserin, sorbitol, mannitol, propilen glikol sıklıkla kullanılan nemlendiricilerdir.
l Bağlayıcılar (%1-2)
Bu maddeler saklama ve depolama sürecinde katı ve sıvı içeriklerin birbirine karışmasını engellerler. Macun kıvamından sorumludurlar. Genelde selülozdan elde edilen maddelerdir. Bunlar; ksantan sakızı, sodyum aljinat, karboksimetil selüloz...
l Aroma veren, tatlandırıcı ve renklendirici maddeler (%1-5)
Macun içerisindeki maddelerin tadını maskelerler ve hoş koku tat verirler. Nane, tarçın, mentol aromalardan birkaçıdır. Titanyum dioksit ve klorofil en sık kullanılan iki renklendiricidir. Çok nadir de olsa mukozal irritasyonların nedeni kullanılan bu tatlandırıcı maddeler olabilir.
l Koruyucular (%0,5-0,05)
Diş macunu içerisindeki organik bağlayıcıların ve nemlendiricilerin üzerinde bakteri ve küf oluşmasının önlerler. Formaldehit, diklorofen, etil paraben, sodyum benzoat, poliaminopropil biguanid bazı koruyuculardır.
l Su ve Tamponlayıcılar
Su, macun içeriğinin %20-35 ini oluştururken, hidrate sodyum sülfat ve sitrat içerikte bulunan tamponlayıcılardır.
l Terapötik ajanlar
Diş macunlarını birbirinden ayıran tedavi edici önemli maddelerdir. Bu maddeleri çürük önleyici, hassasiyet giderici, diş taşı oluşumunu azaltıcı, anti-plak özellikli, beyazlatıcı ve ağız kokusu giderici olarak kategorize edebiliriz.
Çürük önleyici ajanlar; Florür, glikozoksidaz, ksilitol, hidroksiapatit
Hassasiyet giderici ajanlar; potasyum nitrat, potasyum klorit, stronsiyum klorür vs...
Diş taşı oluşumunu azaltıcı ajanlar; pirofosfat...
Anti-plak ajanlar;
Beyazlatıcı ajanlar; sitratlar,peroksitler,pirofosfat, heksametafosfat
Ağız kokusu giderici ajanlar; çinko,probiyotikler
Ülkemizdeki macunların çoğunda en çok bulunan terapötik ajanlar çürük önleyici ajanlardır. İlk sırada kullandığımız ise “florür” dür. Flor ağız içerisinde çürüğe sebep olan bir takım olayları tamponlar ve dişin yapısını daha dayanıklı hale getirir. Flordan sonra diş macunlarına en çok eklenen çürük önleyici ajan ise ksilitoldür. Flor gibi dişi tamir etme özelliği yok ama çürük önleyici etkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu iki ürün dışında gümüş, demir, sorbitol ve nanohidroksiapatit gibi ajanlar da eklenir.
Diş minesinin yapısı hidroksi apatit denen bir moleküldür. Çürük ile yapısı bozulan mineyi nanohidroksiapatit ile veya flor ile floroapatit oluşturarak tamir edebiliriz. Ancak floroapatit yapısı hidroksiapatite göre çok daha sağlamdır. Bu yüzden yoğun diş çürüğü olanlar, çürüğe yatkın dişlere sahip olanlar için flor içerikli macun en iyi seçenektir. Eğer çürük probleminiz yok ağız hijyeniniz iyi durumda ise florürsüz, hidroksiapatitli diş macunlarını tercih edebilirsiniz.
Diğer popüler terapötik ajanımız ise beyazlatıcı ajanlardır. Eskiden beyazlatıcı macunların içeriği mekanik aşındırıcılar ile doluydu. Bu macunlar dişin yüzeyini aşındırdığı için renklenmeyi giderirdi ancak yeni leke oluşumuna ve hassasiyete sebep olurlardı. Yeni çıkan beyazlatıcı ajanlar içerisine artık kimyasal ajanlar eklenmektedir. Bu ajanlar hem dış renklenmeyi giderip hem de dişin orjinal rengini de açmaktadır. Yine de bu yeni macunlar dişleri hassasiyete daha yatkın hale getirmektedir. Bunu önlemek için beyazlatıcı macunların seçiminde içeriğinde florür ve potasyum nitrat bulunmasını önermekteyim
Son olarak yıllardır diş macunu içeriğinde bulunan ancak son dönemde yan etkileri tespit edilen bazı ajanlara dikkat edebiliriz. Örneğin SLS-SLES, titanyum dioksit,paraben, sorbitol, sodyum benzoat vb. Ağız içinde kullandığımız bu ajanların mukozayı ne kadar etkilediğini ve ne kadarını yuttuğumuzu bilemeyiz. Tüm bunlara rağmen tüm bu kimyasalların olmadığı bir diş macunu formülü maalesef yok. Ama ne kadar az istenmeyen kimyasalları içerirse o kadar doğru bir seçim olacaktır.Günümüzde artık yenilikçi üretim artmış ve temiz içerikli ürünlere ulaşım kolaylaşmıştır.
Comments